Зачараваная Парыжам

Уладкаваўшыся за навагоднім ста­лом у чаканні бою курантаў, у гэ­тай ся­м­’і абавязкова ўспом­няць … Парыж, чым вельмі да­годзяць сімвалу на­ды­ходзя­ча­га го­да – Сіняму Каню, які, як за­пэў­ні­ва­юць астролагі, вельмі лю­біць па­да­рож­жы і новыя ад­к­рыц­ці. І зусім задобраць ска­ку­на, калі гаспадыня дома па­ве­сіць на ялінку некалькі фа­таг­ра­фій з відарысамі французскай ста­лі­цы. Эй­фе­ле­ва вежа, Елі­сей­с­кія палі, Лувр, Сабор Па­рыж­с­кай Богамаці, Трыумфальная ар­ка… Адны толькі згадкі пра гэ­тыя славутасці скіроўваюць дум­кі ў ра­ман­тыч­нае рэчышча. Па­ба­чыць іх на свае вочы дадзе­на не кожнаму. А жыхарка Жа­луд­ка Марыя Мікалаеўна Ру­дая атрымала такі падарунак лё­су – пабывала ў Па­ры­жы ажно ча­ты­ры разы, і гэты горад стаў для жанчыны адкрыццём і за­ча­ра­ван­нем.

– Спалучэнне даўніны, су­час­нас­ці і будучага робіць гэты горад не­паў­тор­ным, – рас­па­вя­дае Марыя Мі­ка­ла­еў­на. – Улюбіцца ў яго мож­на з першага погляду.
Прадбачу слушнае пытанне чы­та­чоў: “ Якімі дарогамі жыхарка не­вя­лі­ка­га бе­ла­рус­ка­га пасёлка пат­ра­пі­ла “да Парыжу”? Каб адказаць на яго, я выслухала расказ-спо­ведзь маёй гераіні.
“Ваш сын – прыроджаны мас­так”
– Майму сыну Віталіку было шэсць гадоў, калі я стала заў­ва­жаць ў яго здо­ль­нас­ці да ма­ля­ван­ня і лепкі. Малы не капіраваў, а ства­раў вобразы, і рабіў гэта па-дзі­ця­чы непасрэдна і … адметна. Ка­жу так не таму, што гэта мой сын. Нейкае ўнут­ра­нае пачуццё пад­каз­ва­ла, што зародак таленту ў сы­на ёсць.
Менавіта матуля стала для сына “рухавіком творчасці”. Будучы ў Мін­с­ку, ад­ной­чы зайшла ў зна­ка­мі­тую мастацкую школу-інтэрнат імя Ах­рэм­чы­ка – расказала пра за­хап­лен­не Віталіка. Выслухалі, пап­ра­сі­лі прывезці работы. Так і зрабіла. Па­мя­тае, заставіла імі перад вык­лад­чы­ка­мі два сталы і пачула: “Ваш сын – прыроджаны мас­так-ані­ма­ліст”. А праз нейкі час па­вез­ла матуля свайго “мастака” на эк­за­ме­ны.

– Першы раз тады з гліны ску­ль­п­ту­ры ляпіў, – успамінае Марыя Мі­ка­ла­еў­на. – Вый­шаў з аўдыторыі ўвесь перапэцканы, але такі шчас­лі­вы…
Паступіўшы ў сталічную ўста­но­ву адукацыі, Віталій яе паспяхова за­кон­чыў. Ка­неш­не, адпусціўшы ад ся­бе 12-гадовае дзіця, маці пе­ра­жы­ва­ла – не пераказаць… Спа­чат­ку ездзіла ў Мінск кожны тыдзень. Пе­да­го­гі супакоілі. Маўляў, хлоп­чык з га­ла­вой у творчасці, адразу пас­ля ўрокаў бяжыць у май­с­тэр­ню…
Скончыўшы школу імя Ах­рэм­чы­ка, сын паступіў у Беларускую дзяр­жаў­ную ака­дэ­мію мастацтваў. Яш­чэ пакуль вучыўся, два разы на год ладзіў выставы. Марыя Мі­ка­ла­еў­на ніводнай з іх не прапусціла.
Шэршэ ля фам, або О, Наталі…
Французскае “шэршэ ля фам” у пе­рак­ладзе – “шукайце жанчыну”. У нашым вы­пад­ку ніхто нікога не шу­каў. Каравокая прыгажуня На­та­лі знайшлася сама: пры­е­ха­ла з Па­ры­жа ў Мінск, калі Віталій Панок быў на чацвёртым курсе. Паз­на­ё­мі­лі­ся ма­ла­дыя людзі на выставе Ві­та­лія. Францужанка аказалася не менш творчай натурай, чым яе но­вы знаёмец беларус. Больш за тры га­ды перапісваліся. З сяброўства вы­рас­ла па­чуц­цё настолькі моц­нае, што аднойчы Віталій, на той час ужо дыпламаваны творца, ат­ры­маў ад Наталі запрашэнне пры­е­хаць у госці. Было гэта ў 2000-ым годзе.
Маладога беларускага мастака-ску­ль­п­та­ра Парыж не мог не за­ча­ра­ваць. “Там жа на кожным кроку ску­ль­п­ту­ры і музеі”, – тлумачыць той выбар сына Марыя Мі­ка­ла­еў­на.
У горадзе-музеі жыла і цудоўная На­та­лі. Хутка ў Жалудок пры­ля­це­ла навіна: Ві­та­лій і Наталі за­рэ­гіс­т­ра­ва­лі шлюб у гарадской мэрыі. Там дзівіліся: “Такая пры­го­жая па­ра!”
У 2003 годзе ўся беларуская рад­ня знаёмілася з нявесткай “з са­мо­га Парыжу”. Сус­т­ра­ка­лі па-жа­лу­доц­ку – шырока і гасцінна.
– Усе суседзі дапамагалі, – ус­мі­ха­ец­ца, узгадваючы той момант, Ма­рыя Мі­ка­ла­еў­на. – Парсюка за­ка­ло­лі, страў усякіх нагатавалі. Па­ко­ль­кі наша кватэра не­вя­лі­кая і не маг­ла ўмясціць усіх запрошаных, “арандавалі” прасторны дом у су­сед­кі ба­бы Стасі, там сталы і нак­ры­лі…
Нявестка Наталі ад такога раз­ма­ху не расказаць як здзівілася. Усё пыталася: “Калі вы ад­па­чы­ва­е­це?” Чаму – свякроў даведалася паз­ней, калі пабывала ў Па­ры­жы. Аказ­ва­ец­ца, там гасцей не дома пры­ма­юць, а ў кафэ ды рэстаранах …

І быў Парыж…

Праз нейкі год маладыя зап­ра­сі­лі сваякоў з Беларусі ў госці. Па­е­ха­ла Марыя Мі­ка­ла­еў­на з 14-га­до­вай дачкой Алёнай. Сын Віталій узяў водпуск і быў у іх за эк­с­кур­са­во­да.
– Нас пасялілі ў асобнай ква­тэ­ры ў цэнтры Парыжа, непадалёку Эй­фе­ле­вай ве­жы, – расказвае жан­чы­на. – “Што сам бачыў, хачу вам паказаць”, – сказаў Віталій і пад­рых­та­ваў для нас цэлую праг­ра­му. У 8 гадзін прачыналіся і ў да­ро­гу. Адчувалі ся­бе вельмі кам­фор­т­на. Французская сталіца – го­рад дабрадушных усмешлівых людзей, горад турыстаў.
Уражанняў і інфармацыі было нас­то­ль­кі многа, што Марыя Мі­ка­ла­еў­на пачала вес­ці дзённік. Маў­ляў, расказаць жа дома прый­дзец­ца. Тады не ведала, што пат­ра­піць сю­ды яшчэ не раз.
З дзённіка М.М. Рудой
“Дзень першы. Каталіся на пра­гу­лач­ным кацеры па Сене. Го­рад адсюль – як у каз­цы! Праплылі пад мостам Аляксандра ІІІ. Аба­пал берагоў – Парк скульптур пад ад­к­ры­тым небам, Сабор Па­рыж­с­кай Богамаці… Сёння пабывалі і на Эй­фе­ле­вай вежы. Гэта лёгкае ажур­нае збудаванне вышынёй 320 мет­раў, складаецца з 15 000 звар­ных металічных дэталей. На пер­шым і другім узроўнях (усяго іх тры) зна­ходзяц­ца рэстараны і ба­ры, дзе можна адпачыць і па­лю­ба­вац­ца панарамай. У па­год­лі­выя дні бач­насць аж да 70 кіламетраў. Ве­ча­рам вежа зіхаціць – на ёй 10 ты­сяч лямпачак.
Дзень другі. Паехалі ў невялікі га­ра­док Рыс-Оранжыс – горад мас­та­коў. Тут зна­ходзіц­ца і мас­тац­кая майстэрня Віталія. Побач з ёй дом, дзе жывуць і працуюць яго сябры-мастакі з Беларусі. Гэ­та жывапісцы Тамара з Мінска і Мі­ка­лай з Дзвін­с­ка. А яшчэ ін­жы­нер-электрык Юрый з Сант-Пе­цяр­бур­га. Пасядзелі, душэўна па­га­ва­ры­лі. Усе былі рады сус­т­рэ­чы.
Туды і назад ехалі на 2-па­вяр­хо­вым электрацягніку … без кан­дук­та­ра і ма­шы­ніс­та. Гучала назва пры­пын­ку і дзверы аўтаматычна ад­чы­ня­лі­ся.
Наведалі Елісейскія палі. Гэта са­мая вядомая вуліца ў Парыжы, дзе магазіны пра­цу­юць да 24 гадзін. Можна да ўсяго дак­ра­нуц­ца, шмат што паспрабаваць. Нап­рык­лад, ацаніць пах духоў… Але і цэ­ны там таксама “прыгожыя”…
Дзень трэці. Наведалі могілкі Пер-Лашэз. Тут пахаваны пі­сь­мен­нік Анарэ дэ Ба­ль­зак і дра­ма­тург Мальер, польскі кампазітар Фрэ­дэ­рык Шапэн, французская спя­вач­ка Эдзіт Пі­аф, англійскі пі­сь­мен­нік Оскар Уайльд… На кожным пом­ні­ку – скульптура. Тут мес­ца апош­ня­га спачыну нашага зем­ля­ка, ураджэнца Жалудка, генерала Па­рыж­с­кай камуны Валерыя Уруб­леў­с­ка­га. Ціха пастаялі, усклалі квет­кі…
Дзень чацвёрты. Доўга гулялі па Монмартры. Любаваліся кар­ці­на­мі мас­та­коў, якія выстаўлены пра­ма на вуліцы…”
І было яшчэ многа дзён з той пер­шай трохтыднёвай паездкі. Паз­ней былі і ін­шыя: ездзіла ў Па­рыж з сястрой Ліляй, зноў з Алё­най, а ў 2010-ым – з мужам Іванам Іва­на­ві­чам. Марыя Мікалаеўна прыз­на­ец­ца, што кожны візіт – гэта ад­к­рыц­цё горада і яго жыхароў… Му­зеі, цэрквы і саборы, батанічны сад, высоткі са шкла ў новых дзе­ла­вых раёнах і самы вялікі ў свеце опер­ны тэатр, мноства фантанаў… Ва­чэй не адвесці. Такім прад­с­таў го­рад – скарбніца культурнай спад­чы­ны і заканадаўца мод, даўні і су­час­ны. Пра гэ­та цяпер мая гераіня мо­жа расказваць гадзінамі. 
Унук Мілан гаворыць па-бе­ла­рус­ку
Але я скіроўваю яе да іншай тэ­мы. Як там з бытам? Як жывецца яе сыну і яго фран­цуз­с­кім сваякам у двухмільённым мегаполісе?
Таленавіты Віталій не згубіўся ў еў­ра­пей­с­кай сталіцы. Ён вывучыў фран­цуз­с­кую мову, выкладае ску­ль­п­ту­ру ў школе для дарослых, якая існуе пры мэрыі. І не па­кі­дае твор­чыя пошукі ў сваёй майстэрні, што­год удзельнічае ў пленэрах. Пра­цуе з роз­ным натуральным ма­тэ­ры­я­лам, асабліва любіць дрэва. “Пасля столькіх гадоў ву­чо­бы хачу зай­мац­ца тым, да чаго душа ля­жыць”, – кажа ён.
Жывуць Віталій, Наталі і Мілан (унук нарадзіўся ў 2006-ым) у 3-па­ка­ё­вай арэнд­най кватэры. Бацькі ня­вес­т­кі ад іх за 900 кіламетраў – у Кан­нах. Хто не ве­дае Канны з іх зна­ка­мі­ты­мі кінафестывалямі? Па тых вуліцах, дзе прагульваюцца зор­кі кіно, два тыдні шпацыравалі і жа­луд­ча­не Рудыя. На чар­на­мор­с­кім пляжы пры­ма­лі “пацалункі” га­ра­ча­га сонца. Кватэра сястры На­та­лі, дзе іх размясцілі, была не­па­да­лё­ку ўзбярэжжа. Заходзілі іх пры­ві­таць сястра нявесткі, яе ба­ць­кі, вельмі пры­ем­ныя людзі Эдмунд і Віялета, удзялялі гасцям з Бе­ла­ру­сі шмат часу. Калі не зас­та­ва­лі ў ква­тэ­ры, абавязкова пакідалі на ста­ле… ласунак і запіску накшталт: “Была Ві­я­ле­та”. Палюбілі яны свай­го беларускага зяця за яго доб­рае сэрца. Задаволена мужам і Наталі: “Я такіх людзей, як Ві­та­лік, не сустракала. Ён кожнаму да­па­мо­жа дарогу пе­рай­с­ці”.
– Віталій і Наталі размаўляюць па­між сабой па-французску, – рас­каз­вае жан­чы­на. – Увогуле ня­вес­т­ка ведае пяць замежных моў, у тым ліку і рускую. А сын і ў Па­ры­жы не забывае на родную мову, на­ву­чыў і Мілана па беларуску раз­маў­ляць. Мы з ім цяпер часта праз ін­тэр­нэт гутарым.

Бабуля спадзяецца аднойчы пры­няць унука, калі той падрасце, у Жалудку. Ня­хай пройдзецца па да­рож­цы з каменю, якую, наг­ледзеў­шы­ся парыжскіх цудаў, вы­мас­ціў дзядуля Іван Іванавіч. Гэтай во­сен­ню прыязджаў Віталій, у яго ў Мін­с­ку мно­га сяброў. “Яго сябры – мае сябры, – кажа Мікалаеўна. – Мас­та­кі-скульптары яны ж друж­ныя. Нядаўна ў Жалудку фільм зды­ма­лі, некаторыя з іх гасцілі ў на­шым доме”.
У наступным годзе Мікалаеўна зноў збіраецца ў горад, у “палон” да якога не­ка­лі трапіла. Сваякі з Фран­цыі такія прыезды вітаюць, бо са­мі любяць па­да­рож­ні­чаць па ін­шых краінах. Як заўжды, павязе Ма­рыя Мікалаеўна чамаданы па­да­рун­каў. Ка­жа, што ў “іх фран­цу­заў” асабліва ў пашане рэчы і су­ве­ні­ры з беларускага лёну – сур­вэт­кі, руч­ні­кі, абрусы. Шчодрыя сваякі па той бок мяжы ў даўгу не зас­та­юц­ца.
Вечарэла. Расказы пра Парыж слу­хаць не пераслухаць. Здаецца, ад­каз на пы­тан­не, чаму менавіта гэ­тай жанчыне выпаў лёс па­ба­чыць адзін з найпрыгажэйшых га­ра­доў Еўропы, для сябе я знай­ш­ла. Вялікая мацярынская любоў і са­ма­ах­вяр­насць да­вя­лі яе да Па­ры­жа.
Дзянница