Зачараваная Парыжам
Уладкаваўшыся за навагоднім сталом у чаканні бою курантаў, у гэтай сям’і абавязкова ўспомняць … Парыж, чым вельмі дагодзяць сімвалу надыходзячага года – Сіняму Каню, які, як запэўніваюць астролагі, вельмі любіць падарожжы і новыя адкрыцці. І зусім задобраць скакуна, калі гаспадыня дома павесіць на ялінку некалькі фатаграфій з відарысамі французскай сталіцы. Эйфелева вежа, Елісейскія палі, Лувр, Сабор Парыжскай Богамаці, Трыумфальная арка… Адны толькі згадкі пра гэтыя славутасці скіроўваюць думкі ў рамантычнае рэчышча. Пабачыць іх на свае вочы дадзена не кожнаму. А жыхарка Жалудка Марыя Мікалаеўна Рудая атрымала такі падарунак лёсу – пабывала ў Парыжы ажно чатыры разы, і гэты горад стаў для жанчыны адкрыццём і зачараваннем.
– Спалучэнне даўніны, сучаснасці і будучага робіць гэты горад непаўторным, – распавядае Марыя Мікалаеўна. – Улюбіцца ў яго можна з першага погляду.
Прадбачу слушнае пытанне чытачоў: “ Якімі дарогамі жыхарка невялікага беларускага пасёлка патрапіла “да Парыжу”? Каб адказаць на яго, я выслухала расказ-споведзь маёй гераіні.
“Ваш сын – прыроджаны мастак”
– Майму сыну Віталіку было шэсць гадоў, калі я стала заўважаць ў яго здольнасці да малявання і лепкі. Малы не капіраваў, а ствараў вобразы, і рабіў гэта па-дзіцячы непасрэдна і … адметна. Кажу так не таму, што гэта мой сын. Нейкае ўнутранае пачуццё падказвала, што зародак таленту ў сына ёсць.
Менавіта матуля стала для сына “рухавіком творчасці”. Будучы ў Мінску, аднойчы зайшла ў знакамітую мастацкую школу-інтэрнат імя Ахрэмчыка – расказала пра захапленне Віталіка. Выслухалі, папрасілі прывезці работы. Так і зрабіла. Памятае, заставіла імі перад выкладчыкамі два сталы і пачула: “Ваш сын – прыроджаны мастак-анімаліст”. А праз нейкі час павезла матуля свайго “мастака” на экзамены.
– Першы раз тады з гліны скульптуры ляпіў, – успамінае Марыя Мікалаеўна. – Выйшаў з аўдыторыі ўвесь перапэцканы, але такі шчаслівы…
Паступіўшы ў сталічную ўстанову адукацыі, Віталій яе паспяхова закончыў. Канешне, адпусціўшы ад сябе 12-гадовае дзіця, маці перажывала – не пераказаць… Спачатку ездзіла ў Мінск кожны тыдзень. Педагогі супакоілі. Маўляў, хлопчык з галавой у творчасці, адразу пасля ўрокаў бяжыць у майстэрню…
Скончыўшы школу імя Ахрэмчыка, сын паступіў у Беларускую дзяржаўную акадэмію мастацтваў. Яшчэ пакуль вучыўся, два разы на год ладзіў выставы. Марыя Мікалаеўна ніводнай з іх не прапусціла.
Шэршэ ля фам, або О, Наталі…
Французскае “шэршэ ля фам” у перакладзе – “шукайце жанчыну”. У нашым выпадку ніхто нікога не шукаў. Каравокая прыгажуня Наталі знайшлася сама: прыехала з Парыжа ў Мінск, калі Віталій Панок быў на чацвёртым курсе. Пазнаёміліся маладыя людзі на выставе Віталія. Францужанка аказалася не менш творчай натурай, чым яе новы знаёмец беларус. Больш за тры гады перапісваліся. З сяброўства вырасла пачуццё настолькі моцнае, што аднойчы Віталій, на той час ужо дыпламаваны творца, атрымаў ад Наталі запрашэнне прыехаць у госці. Было гэта ў 2000-ым годзе.
Маладога беларускага мастака-скульптара Парыж не мог не зачараваць. “Там жа на кожным кроку скульптуры і музеі”, – тлумачыць той выбар сына Марыя Мікалаеўна.
У горадзе-музеі жыла і цудоўная Наталі. Хутка ў Жалудок прыляцела навіна: Віталій і Наталі зарэгістравалі шлюб у гарадской мэрыі. Там дзівіліся: “Такая прыгожая пара!”
У 2003 годзе ўся беларуская радня знаёмілася з нявесткай “з самога Парыжу”. Сустракалі па-жалудоцку – шырока і гасцінна.
– Усе суседзі дапамагалі, – усміхаецца, узгадваючы той момант, Марыя Мікалаеўна. – Парсюка закалолі, страў усякіх нагатавалі. Паколькі наша кватэра невялікая і не магла ўмясціць усіх запрошаных, “арандавалі” прасторны дом у суседкі бабы Стасі, там сталы і накрылі…
Нявестка Наталі ад такога размаху не расказаць як здзівілася. Усё пыталася: “Калі вы адпачываеце?” Чаму – свякроў даведалася пазней, калі пабывала ў Парыжы. Аказваецца, там гасцей не дома прымаюць, а ў кафэ ды рэстаранах …
І быў Парыж…
Праз нейкі год маладыя запрасілі сваякоў з Беларусі ў госці. Паехала Марыя Мікалаеўна з 14-гадовай дачкой Алёнай. Сын Віталій узяў водпуск і быў у іх за экскурсавода.
– Нас пасялілі ў асобнай кватэры ў цэнтры Парыжа, непадалёку Эйфелевай вежы, – расказвае жанчына. – “Што сам бачыў, хачу вам паказаць”, – сказаў Віталій і падрыхтаваў для нас цэлую праграму. У 8 гадзін прачыналіся і ў дарогу. Адчувалі сябе вельмі камфортна. Французская сталіца – горад дабрадушных усмешлівых людзей, горад турыстаў.
Уражанняў і інфармацыі было настолькі многа, што Марыя Мікалаеўна пачала весці дзённік. Маўляў, расказаць жа дома прыйдзецца. Тады не ведала, што патрапіць сюды яшчэ не раз.
З дзённіка М.М. Рудой
“Дзень першы. Каталіся на прагулачным кацеры па Сене. Горад адсюль – як у казцы! Праплылі пад мостам Аляксандра ІІІ. Абапал берагоў – Парк скульптур пад адкрытым небам, Сабор Парыжскай Богамаці… Сёння пабывалі і на Эйфелевай вежы. Гэта лёгкае ажурнае збудаванне вышынёй 320 метраў, складаецца з 15 000 зварных металічных дэталей. На першым і другім узроўнях (усяго іх тры) знаходзяцца рэстараны і бары, дзе можна адпачыць і палюбавацца панарамай. У пагодлівыя дні бачнасць аж да 70 кіламетраў. Вечарам вежа зіхаціць – на ёй 10 тысяч лямпачак.
Дзень другі. Паехалі ў невялікі гарадок Рыс-Оранжыс – горад мастакоў. Тут знаходзіцца і мастацкая майстэрня Віталія. Побач з ёй дом, дзе жывуць і працуюць яго сябры-мастакі з Беларусі. Гэта жывапісцы Тамара з Мінска і Мікалай з Дзвінска. А яшчэ інжынер-электрык Юрый з Сант-Пецярбурга. Пасядзелі, душэўна пагаварылі. Усе былі рады сустрэчы.
Туды і назад ехалі на 2-павярховым электрацягніку … без кандуктара і машыніста. Гучала назва прыпынку і дзверы аўтаматычна адчыняліся.
Наведалі Елісейскія палі. Гэта самая вядомая вуліца ў Парыжы, дзе магазіны працуюць да 24 гадзін. Можна да ўсяго дакрануцца, шмат што паспрабаваць. Напрыклад, ацаніць пах духоў… Але і цэны там таксама “прыгожыя”…
Дзень трэці. Наведалі могілкі Пер-Лашэз. Тут пахаваны пісьменнік Анарэ дэ Бальзак і драматург Мальер, польскі кампазітар Фрэдэрык Шапэн, французская спявачка Эдзіт Піаф, англійскі пісьменнік Оскар Уайльд… На кожным помніку – скульптура. Тут месца апошняга спачыну нашага земляка, ураджэнца Жалудка, генерала Парыжскай камуны Валерыя Урублеўскага. Ціха пастаялі, усклалі кветкі…
Дзень чацвёрты. Доўга гулялі па Монмартры. Любаваліся карцінамі мастакоў, якія выстаўлены прама на вуліцы…”
І было яшчэ многа дзён з той першай трохтыднёвай паездкі. Пазней былі і іншыя: ездзіла ў Парыж з сястрой Ліляй, зноў з Алёнай, а ў 2010-ым – з мужам Іванам Іванавічам. Марыя Мікалаеўна прызнаецца, што кожны візіт – гэта адкрыццё горада і яго жыхароў… Музеі, цэрквы і саборы, батанічны сад, высоткі са шкла ў новых дзелавых раёнах і самы вялікі ў свеце оперны тэатр, мноства фантанаў… Вачэй не адвесці. Такім прадстаў горад – скарбніца культурнай спадчыны і заканадаўца мод, даўні і сучасны. Пра гэта цяпер мая гераіня можа расказваць гадзінамі.
Унук Мілан гаворыць па-беларуску
Але я скіроўваю яе да іншай тэмы. Як там з бытам? Як жывецца яе сыну і яго французскім сваякам у двухмільённым мегаполісе?
Таленавіты Віталій не згубіўся ў еўрапейскай сталіцы. Ён вывучыў французскую мову, выкладае скульптуру ў школе для дарослых, якая існуе пры мэрыі. І не пакідае творчыя пошукі ў сваёй майстэрні, штогод удзельнічае ў пленэрах. Працуе з розным натуральным матэрыялам, асабліва любіць дрэва. “Пасля столькіх гадоў вучобы хачу займацца тым, да чаго душа ляжыць”, – кажа ён.
Жывуць Віталій, Наталі і Мілан (унук нарадзіўся ў 2006-ым) у 3-пакаёвай арэнднай кватэры. Бацькі нявесткі ад іх за 900 кіламетраў – у Каннах. Хто не ведае Канны з іх знакамітымі кінафестывалямі? Па тых вуліцах, дзе прагульваюцца зоркі кіно, два тыдні шпацыравалі і жалудчане Рудыя. На чарнаморскім пляжы прымалі “пацалункі” гарачага сонца. Кватэра сястры Наталі, дзе іх размясцілі, была непадалёку ўзбярэжжа. Заходзілі іх прывітаць сястра нявесткі, яе бацькі, вельмі прыемныя людзі Эдмунд і Віялета, удзялялі гасцям з Беларусі шмат часу. Калі не заставалі ў кватэры, абавязкова пакідалі на стале… ласунак і запіску накшталт: “Была Віялета”. Палюбілі яны свайго беларускага зяця за яго добрае сэрца. Задаволена мужам і Наталі: “Я такіх людзей, як Віталік, не сустракала. Ён кожнаму дапаможа дарогу перайсці”.
– Віталій і Наталі размаўляюць паміж сабой па-французску, – расказвае жанчына. – Увогуле нявестка ведае пяць замежных моў, у тым ліку і рускую. А сын і ў Парыжы не забывае на родную мову, навучыў і Мілана па беларуску размаўляць. Мы з ім цяпер часта праз інтэрнэт гутарым.
Бабуля спадзяецца аднойчы прыняць унука, калі той падрасце, у Жалудку. Няхай пройдзецца па дарожцы з каменю, якую, нагледзеўшыся парыжскіх цудаў, вымасціў дзядуля Іван Іванавіч. Гэтай восенню прыязджаў Віталій, у яго ў Мінску многа сяброў. “Яго сябры – мае сябры, – кажа Мікалаеўна. – Мастакі-скульптары яны ж дружныя. Нядаўна ў Жалудку фільм здымалі, некаторыя з іх гасцілі ў нашым доме”.
У наступным годзе Мікалаеўна зноў збіраецца ў горад, у “палон” да якога некалі трапіла. Сваякі з Францыі такія прыезды вітаюць, бо самі любяць падарожнічаць па іншых краінах. Як заўжды, павязе Марыя Мікалаеўна чамаданы падарункаў. Кажа, што ў “іх французаў” асабліва ў пашане рэчы і сувеніры з беларускага лёну – сурвэткі, ручнікі, абрусы. Шчодрыя сваякі па той бок мяжы ў даўгу не застаюцца.
Вечарэла. Расказы пра Парыж слухаць не пераслухаць. Здаецца, адказ на пытанне, чаму менавіта гэтай жанчыне выпаў лёс пабачыць адзін з найпрыгажэйшых гарадоў Еўропы, для сябе я знайшла. Вялікая мацярынская любоў і самаахвярнасць давялі яе да Парыжа.
Дзянница